Leona

From Wikipedia
Leona.

O le leona (Panthera leo) o se pusi tele o le ituaiga Panthera e tupuga mai i Aferika ma Initia. E iai lona tino maso, lautele fatafata, pu'upu'u, lapotopoto le ulu, lapotopoto taliga, ma le fulufulu fulufulu i le pito o lona si'usi'u. E fa'afeusuaiga dimorphic; o leona tane matutua e lapopoa i lo fafine ma e iloga le ivi. O se ituaiga fa'aagafesoota'i, fa'avae vaega e ta'ua o le fa'amaualuga. O le fa'amaualuga o le leona e aofia ai nai po'a matutua, fafine fa'atasi, ma tama'i tama. O vaega o leona fafine e masani lava ona tuli fa'atasi, e fa'ato'a tele lava i manu fe'ai tetele. O le leona o le tumutumu ma le ma'a 'au'au; e ui ina fa'a'a'ai e nisi leona pe a maua avanoa ma ua iloa e tuli tagata, e masani lava ona le toaga le su'e ma faoa tagata.

O le leona e nofo i mutia, savannas ma vao. E masani lava e sili atu i le aso nai lo isi pusi vao, ae a sauaina, e fetuutuunai e toaga i le po ma le afiafi. I le vaitaimi o le Neolithic, o le leona na sosolo i Aferika, Sautesasae Europa, Caucasus, ma Sisifo ma Asia i Saute, ae ua faʻaititia i le vaeluaga o tagata i lalo o Sahara Aferika ma tasi le faitau aofaʻi i sisifo o Initia. O lo'o fa'amauina i luga o le Lisi Mumu a le IUCN talu mai le 1996 ona o le faitau aofa'i i atunu'u o Aferika ua fa'aitiitia e tusa ma le 43% talu mai le amataga o le 1990s. O le faitau aofa'i o leona e le mafai ona fa'amauina i fafo atu o nofoaga fa'asao. E ui lava e le o malamalama atoatoa i le mafuaʻaga o le paʻu, o le leiloa o nofoaga ma feteʻenaʻiga ma tagata o le mafuaaga sili lea e popole ai.

O se tasi o faʻailoga manu e sili ona lauiloa i aganuu a tagata, o le leona ua faʻaalia tele i faʻatagata ma atavali, i luga o fuʻa a le atunuʻu, ma i ata tifaga ma tusitusiga faʻaonapo nei. O leona sa teuina i totonu o manu talu mai le taimi o le Emepaea o Roma ma ua avea ma ituaiga autu o loʻo sailia mo faʻaaliga i faʻatoʻaga manu i le lalolagi atoa talu mai le tuai o le 18th seneturi. O ata fa'ale-aganu'u o leona sa iloga i Aikupito Anamua, ma o fa'aaliga na tutupu i toetoe lava o tu ma aga uma anamua ma anamua i le tala fa'asolopito ma le taimi nei o le leona.

Faʻavasegaga[Teuteu | edit source]

Anatomi[Teuteu | edit source]

Amioga ma le ola talafaasolopito[Teuteu | edit source]

Faalapotopotoga Lautele[Teuteu | edit source]

Feusuaiga faaulu-galii[Teuteu | edit source]

Fesoʻotaʻiga[Teuteu | edit source]

Suesuega Faapitoa o Faamatalaga[Teuteu | edit source]

Faasao ata Faaleaganuu[Teuteu | edit source]

Tagai foi i le[Teuteu | edit source]

Mau faasino[Teuteu | edit source]

Faitau le gata i[Teuteu | edit source]

Sootaga fafo[Teuteu | edit source]